فکر کنم همه مان گشومان با اصطلاح حق وتو آشناست، وتو کلمه ای لاتین است با معنای ممنوع می کنم که اولین بار در مجلس سنای روم استفاده شد.اگر در یک نظام رای‌گیری نظر مخالف یک یا چند رای‌دهنده، فارغ از نتیجه شمارش آرا، بتواند نتیجه را ملغی کند می‌گویند «رای وتو شده‌است». این حالت به‌ویژه وقتی پیش می‌آید که بر پایه آیین‌نامه رای گیری نیاز به «توافق به اتفاق آرا» باشد. در این حالت هریک از رای دهندگان حق وتو دارند، چون اگر رای مخالف دهند اتفاق آرا حاصل نمی‌شود و پیشنهاد به تصویب نمی‌رسد.
حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد معروفترین حق وتوی جهان می باشد.این حق در اختیار پنج کشور عضو دائمی این سازمان یعنی امریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه و چین است.
در منشور سازمان ملل متحد هرگز کلمه‌ای به نام وتو قید نشده است بلکه لزوم جلب ۹ رای موافق از مجموع ۱۵ رای اعضای شورای امنیت که باید شامل ۵ رای موافق اعضای دائم شورا باشد مطرح است، به این ترتیب مخالفت یکی از اعضای دائم به معنای عدم تصویب قطعنامه و به اصطلاح وتوی آن است.
این حق در کنفرانس یالتا(مذاکرات بین فرانسه، شوروی و امریکا بین 4 تا 11 فوریه 1945 در محلی به نام یالتا واقع در شبه جزیره کریمه جمهوری اوکراین) بنا به پیشنهاد امریکا و شوروی به رسمیت شناخته شد.
حق وتو از همان آغاز چالش برانگیز بود و کشورهای کوچک آن را مغایر با روح منشور ملل متحد می دانستند و اعتقاد داشتند ابرقدرتها با استفاده از این حق فعالیتهای صلح جویانه سازمان ملل متحد را فلج می کنند.کشور های دارای حق در مقابل استدلال کردند که سنگینی مسئولیت حفظ صلح و امنیت جهان به عهده آنهاست و در مواقع خطر آنها هستند که نیروهای خود را به جنگ اعزام می کنند و مخارج این اقدامات را می دهند و مانع بروز جنگ های فراگیرتر و جنگ های جهانی می شوند.
اگر شورای امنیت به علت وتوی یکی از اعضای دایمی نتواند در مقابل خطری که صلح جهانی را تهدید می کند، اتخاذ تصمیم نماید، مجمع عمومی سازمان ملل متحد به درخواست اکثریت اعضا یا دبیرکل و یا حتی خود شورای امنیت( 9 عضو غیردائمی شورا بدون حق وتو) به ان موضوع رسیدگی کرده و حق وتو را بشکند.
در ضمن کشوری که حق وتو داشته باشد و خود یک طرف اختلافی باشد که در شورا رسیدگی می شود ، حق رأی دادن ندارند. البته بازیهای سیاسی پشت پرده و فشارهای این قدرت ها بر دیگر رأی دهندگان علنا این مسئله را بی اثر نموده است.
همچنین غیبت عمدی در جلسات شورای امنیت و نیز امتناع از رأی دادن وتو به حساب نمی آید.
اما نسبت استفاده از حق وتو چگونه است، یعنی کشورهای عضو چقدر از این حق استفاده کرده اند، خیلی ها فکر می کنند امریکا بیشترین استفاده را کرده است اما اگر استفاده از وتو امریکا و انگلیس را با هم به حساب بیاوریم به استفاده به تنهایی روسیه یار غار و دوست نازنین ما از این حق نمی رسد.
آمار استفاده این کشورها از حق وتو این چنین است:
روسیه: 123 بار
امریکا: 82 بار
انگلیس: 32 بار
فرانسه: 18 بار
چین: 6 بار
منابع:
ویکی پدیای فارسی
دکتر ضیایی بیگدلی، محمد رضا، حقوق بین الملل عمومی
دکتر موسی زاده، رضا، سازمان های بین المللی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر